grijs

Nederlands

 

grijs

Uitspraak

• Geluid:  grijs    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣrɛis / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• grijs

Woordherkomst en -opbouw

• in de betekenis van ‘lichtgrauw’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1140

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	grijs	grijzen
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

het grijs o

1. (kleur) elke achromatische tint tussen wit en zwart

   • Dit grijs lijkt wel erg donker. 
   • Grijs, wit en zwart zijn achromatische kleuren en dat betekent letterlijk dat dit kleuren zijn ‘zonder een echte kleur’. 

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	grijs	grijzer	grijst
verbogen	grijze	grijzere	grijste
partitief	grijs	grijzers	-

Bijvoeglijk naamwoord

grijs

1. (kleur) de kleur grijs hebbend

   • Dat is een grijze auto. 

   ▸ De outfit komt 'met alle toeters en bellen', inclusief de aanpassingen die Whitney zelf heeft gedaan. In het grijze pak dat de zangeres onder de outfit droeg, zitten zelfs nog wat gaten die er tijdens de opnames zijn ingekomen. Ook missen er daardoor wat chromen balletjes die aan het pak zaten.

2. (anatomie) (van mensenhaar) kleurloos doordat er geen pigment meer wordt aangemaakt
3. (figuurlijk) onduidelijk, bijv. of het volgens de regels wel of niet is toegestaan

   • Ze opereren in het grijze circuit. 

   ▸ Met het hennepverbod wil de rechts-conservatieve meerderheid onder leiding van Giorgia Meloni naar eigen zeggen een grijs gebied in de wetgeving wegwerken.

4. (figuurlijk) beneden peil, ≈ onethisch
5. (figuurlijk) eentonig, saai

Synoniemen

• grauw

Hyponiemen

• (intensivering) ingrijs

   

agaatgrijs ambergrijs antracietgrijs appelgrijs asgrijs basaltgrijs bazaltgrijs beigegrijs betongrijs blauwgrijs bruingrijs cementgrijs donkergrijs duifgrijs geelgrijs grafietgrijs granietgrijs grauwgrijs groengrijs ijzergrijs kakigrijs kiezelgrijs kwartsgrijs leigrijs lichtgrijs lichtleigrijs loodgrijs metalliekgrijs mosgrijs muisgrijs ochtendgrijs olijfgrijs ombergrijs parelgrijs parelmoerdonkergrijs parelmoergrijs parelmoerlichtgrijs parelmoermuisgrijs pelsgrijs platinagrijs signaalgrijs staalgrijs steengrijs stofgrijs vaalgrijs veldgrijs venstergrijs verkeersgrijs A verkeersgrijs B witgrijs zeildoekgrijs zijdegrijs zilvergrijs zwartgrijs

Afgeleide begrippen

   

Afrikaanse grijze boomkikker Amazonische grijze elenia Amazonische grijze saltator Amerikaanse grijze ruiter Amerikaanse grijze wouw Atlantische grijze elenia Australische grijze wouw Aziatische grijze snip Caribische grijze saltator Hawaiiaanse grijze vleermuis Siberische grijze ruiter bruine grijsbandspanner grijsaluminiumkleurig grijs boshoen grijs muisje grijs naaldkwastje grijs paapje grijs spieshert grijs weeskind grijs zandvleugeltje grijs-wit grijs-zwart grijsaard grijsachtig grijsbaard grijsbandspanner grijsbeige grijsblauw grijsbok grijsbokken grijsborst grijsbruin grijsbuik grijsdenken grijsdraaien grijsgepakt grijsgoed grijsgrauw grijsgroen grijsharig grijsheid grijskap grijskeel grijskop grijskruid grijskruin grijsolijfgroen grijsparkeren grijsrijden grijsrug grijsscheendoek grijsstaart grijstint grijstoon grijswaarde grijswang grijsweger grijswerken grijswit grijszwart grijze alcippe grijze apalis grijze arendbuizerd grijze bamboehaai grijze bananeneter grijze bandlichtmot grijze bekarde grijze blaaskop grijze bloesemboktor grijze boogbladroller grijze boomgors grijze boomkangoeroe grijze boomkikker grijze borstelmot grijze bosklauwier grijze bosrankspanner grijze boswinterkoning grijze boszangervink grijze bronslak grijze buizerd grijze buulbuul grijze coua grijze dennenknopmot grijze dennenlotboorder grijze distelstaart grijze dolfijn grijze doornsnavel grijze drongo grijze dwergbladroller grijze dwergbuidelrat grijze dwergspanner grijze dwergspecht grijze eekhoorn grijze ekster grijze elenia grijze fluweelgalwesp grijze frankolijn grijze fruitmot grijze glansspreeuw grijze glasvleugelwants grijze gors grijze granietmot grijze grasmineermot grijze grasuil grijze graszanger grijze grondduif grijze grondtiran grijze grootoorvleermuis grijze haakbladroller grijze halfmaki grijze havik grijze heide-uil grijze heidelichtmot grijze heidezakdrager grijze heispanner grijze herfstuil grijze holengraver grijze honingspeurder grijze honingzuiger grijze honingzwambreedvoet grijze huisspin grijze ibis grijze junco grijze kapokmees grijze kardinaal grijze kiekendief grijze klauwierkraai grijze koevogel grijze kogelvingergekko grijze kongeraal grijze koningstiran grijze koolmees grijze korstspons grijze korstzakpijp grijze kroongors grijze kroonkraanvogel grijze kruidenmot grijze kruiper grijze kuifgors grijze kustmot grijze langsnavelzanger grijze langstaartkoekoek grijze lariksbladroller grijze lijster grijze lijsterbesmineermot grijze lijsterdikkop grijze lijstergaai grijze loofbuulbuul grijze marmerbladroller grijze marmot grijze mauritiusbrilvogel grijze meerkat grijze mees grijze meeuw grijze menievogel grijze metaalkokermot grijze mierklauwier grijze miervogel grijze monjita grijze muisspecht grijze musgors grijze muskaatduif grijze muurkokermot grijze nachtzwaluw grijze noddy grijze notenkraker grijze oehoe grijze organist grijze pelikaan grijze populierenbladroller grijze populierenvouwmot grijze prieelvogel grijze prinia grijze ral grijze regendaas grijze réunionbrilvogel grijze reuzenkangoeroe grijze reuzennachtzwaluw grijze ribbelboktor grijze rifhaai grijze rimpelrug grijze roesttiran grijze roodstaartpapegaai grijze runderdaas grijze salangaan grijze scherpsnuithaai grijze schorsboktor grijze sibia grijze sidderspotlijster grijze sikkelwants grijze slangenarend grijze slanke lori grijze snijdervogel grijze snoerworm grijze spinnendoder grijze spitskopmot grijze spitssnavel grijze spitsvogel grijze spotlijster grijze spreeuw grijze springaap grijze stipspanner grijze stofuil grijze stormvogel grijze strandloper grijze struikgors grijze struikvliegenvanger grijze suikereekhoorn grijze tandkwartel grijze tangare grijze tapaculo grijze tapijtschelp grijze tinamoe grijze tok grijze toonhaai grijze torenvalk grijze trekkervis grijze treurspecht grijze treurtiran grijze valk grijze vieroogbuidelrat grijze vireo grijze vleermuis grijze vleesvlieg grijze vorkstaartplevier grijze vos grijze waaierstaart grijze walvis grijze walvisje grijze winterkoning grijze woestijnspitsmuis grijze wolaap grijze wormnaaktslak grijze worteluil grijze wouw grijze zandbij grijze zeebaars grijze zeehond grijze zeehondje grijze zeevinger grijze zijdevliegenvanger grijze zoetwaterpoliep grijze zwartkeelzanger grijze zwemkrab grijzekom grijzig grote grijze bladloper grote grijze kiwi grote grijze snip kleine grijze bladloper kleine grijze kiwi kleine grijze slangenarend kleine grijze snip kleine grijze specht noordelijke grijze saltator westelijke grijze eekhoorn westelijke grijze reuzenkangoeroe witte grijsbandspanner

Verwante begrippen

• grijzen, grijzigheid

Uitdrukkingen en gezegden

[2] "kleurloos doordat er geen pigment meer wordt aangemaakt "

• Grijze haren van iets krijgen

Heel veel stress/kopzorgen hebben door iets

• Grijze haren zijn kerkhofsbloemen

Iemand die grijze haren krijgt is niet zo ver meer van het kerkhof (ofwel van de dood); oude mensen zijn dicht bij de dood

• Iemand grijze haren bezorgen

Iemand veel stress bezorgen

[3] "onduidelijk

• Een grijs gebied

Iets waarvan onduidelijk is of het tot het een dan wel tot het ander behoort, schemerzone [2]

[4] "beneden peil"

• Het te grijs maken

Ergens te ver in gaan

[5] "eentonig, saai"

• Die plaat is grijs

Dat is al heel vaak eerder verteld of datzelfde argument is al heel vaak opgevoerd, waardoor alle zeggingskracht nu is verdwenen of het niet meer interessant is (vgl. Een grijsgedraaide plaat)

• Een grijze muis

Een doorsnee en/of saai iemand, een persoon die helemaal niet opvalt

Vertalingen

    1. de kleur grijs hebbend   

Afrikaans: grys (af) Albanees: gri (sq) Aragonees: griso (an) Asturisch: buxu (ast) Catalaans: gris (ca) Deens: grå (da) Duits: grau (de) Engels: grey (en) Frans: gris (fr) Ido: griza (io) Indonesisch: abu-abu (id)

Italiaans: grigio (it) Lets: pelēks (lv) Limburgs: gries (li) Noors: grå (no) Nynorsk: grå (nn) Portugees: cinzento (pt) Spaans: gris (es) Turks: gri (tr) Welsh: llwyd (cy) Zweeds: grå (sv)

Werkwoord

vervoeging van
grijzen

grijs

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van grijzen
   

   • Ik grijs. 

2. gebiedende wijs van grijzen
   

   • Grijs! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van grijzen
   

   • Grijs je? 

Gangbaarheid

• Het woord grijs staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "grijs" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)