çeng

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr 1) IPA^(kilîd): /t͡ʃɛnɡ/
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ
• (Navdêr 2)  IPA^(kilîd): /t͡ʃʰæŋɡ/
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ

Navdêr 1

Tewandina çeng
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çeng	çeng
Îzafe	çengê	çengên
Çemandî	çengî	çengan
Nîşandera çemandî	wî çengî	wan çengan
Bangkirin	çengo	çengino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çengek	çengin
Îzafe	çengekî	çengine
Çemandî	çengekî	çenginan

Qûya li çepê çengên xwe vekirine, ya li rastê na.

çeng nêr

1. Destên firindeyan (yên ku tên hejandin daku bifirrin).

   Hevmane: bask, perr

   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. mil, dest, kulm, lep, mist

   çengek birinc bi minde

   • Hatî Cebraîl li ba emrê Letîf
     Çengekî axê ji wê qebra şerîf
     Girt û ba tesnîmê safî kir hevîr — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: چه‌نگ

Jê

• binçeng
• binçengane
• bêçeng
• bêçengî
• Xerçeng
• (lêker) çeng bûn
• çeng bûn
• (lêker) çeng kirin
• çeng kirin
• (navdêr) çengbûn
• (rengdêr) çengbûyî
• çengdar
• çengil
• (navdêr) çengkirin
• (rengdêr) çengkirî
• çengîn
• çengşor

Etîmolojî

Ji zimanên îranî, hevreha farisî چنگ (çeng), herwiha hevrehên din yên kurdî çengil, çembil, çimbil.

Werger

bask, bal (1)

• Afrîkansî: vlerk
• Albanî: krah
• Almanî: Flügel → de, ^?Achsel → de mê, ^?Handinnenfläche, ^?Läutwerk
• Azerî: qanad → az
• Bretonî: askell → br
• Bulgarî: крило → bg (krilo)
• Çekî: křídlo → cs nêtar
• Çînî: 翅膀 → zh (chìbǎng)
• Danmarkî: vinge → da
• Endonezyayî: sayap → id
• Erebî: جناح, ^?الناقو‌س, ^?النجدة, ^?الید
• Esperantoyî: flugilo
• Estonî: tiib → et
• Farisî: بال → fa (bal), بال → fa (bâl), ^?پنجه دست, ^?کف دستی
• Fînî: siipi → fi
• Fransî: aile → fr
• Galîsî: á → gl mê
• Grîkoyî: afterùa nêr, atterò, fterò
• Holendî: vleugel → nl
• Îngilîzî: (1) wing → en, (2) leg → en limb → en, hand → en, shoulder → en, ^?ala → en, ^?handful → en, ^?pennon → en, ^?pinion → en, ^?pinna → en
• Înuîtî: ᓱᓗᒃ (solok)
• Îtalî: ala → it mê
• Îzlendî: vængur → is
• Japonî: 翼 → ja (tsubasa)
• Katalanî: ala → ca
• Koreyî: 날개 → ko (nalgae)
• Kornî: askel
• Latînî: ala → la
• Latviyayî: spārns → lv
• Lîtwanî: sparnas → lt
• Mecarî: szárny → hu
• Norwecî: vinge → no
• Polonî: skrzydło → pl
• Portugalî: ala → pt mê
• Qazaxî: қанат (qanat)
• Romanyayî: aripă → ro mê
• Rusî: крыло → ru (krylo)
• Sirboxirwatî: krilo → sh
• Sirboxirwatî: крило (krilo)
• Slovakî: krídlo → sk nêtar
• Slovenî: krilo → sl
• Sonxayî: fata
• Spanî: ala → es mê
• Swêdî: vinge → sv
• Tirkî: kanat → tr, ^?apaz → tr, ^?avuç → tr, ^?çan → tr, ^?çene → tr, ^?çenk → tr, ^?kısım → tr, ^?kol → tr, ^?koşam → tr, ^?kulaç → tr, ^?dirsek → tr, ^?dirseklik → tr, ^?harp → tr
• Ûkraynî: крило (krilo)
• Weylsî: asgell → cy, adain → cy
• Yûnaniya kevn: πτερόν (pterón)
• Yûnanî: φτερό → el (fteró)

2

Navdêr 2

Tewandina çeng
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çeng	çeng
Îzafe	çenga	çengên
Çemandî	çengê	çengan
Nîşandera çemandî	wê çengê	wan çengan
Bangkirin	çengê	çengino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çengek	çengin
Îzafe	çengeke	çengine
Çemandî	çengekê	çenginan

çeng mê

1. (alava muzîkê) Amûreke muzîkê ya têldar e.

   Hevmane: lîr, arp, harp

   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Jê

• çengjen
• çengjenî
• çengvan
• çengvanî

Etîmolojî

Ji zimanên îranî. Hevreha farisî چنگ (çeng), farisiya navîn çeng, parsî şeng. Ji zimanên îranî ketiye gelek zimanên din jî: ermenî ճանկ (čank), č’angi, azerî çəng, erebî صنج (“ṣenc”)...

Werger

• Almanî: Leier → de mê, Lyra → de mê
• Baskî: lira → eu
• Çekî: lyra → cs mê
• Çînî: 里拉 (lǐlā)
• Danmarkî: lyre giştî
• Erebî: قيثارة → ar
• Ermenî: քնար → hy (kʻnar)
• Estonî: liro → et, lüüra
• Farisî: چنگ → fa
• Ferî: lýri nêr
• Fînî: lyyra → fi
• Fransî: lyre → fr mê
• Hîlîgaynonî: arpa
• Holendî: lier → nl mê
• Îdoyî: liro → io
• Îngilîziya kevn: hearpe
• Îngilîzî: lyre → en, harp → en
• Îrlendî: lir mê
• Îtalî: lira → it mê
• Îzlendî: lýra mê
• Japonî: ライアー (raiā)
• Katalanî: lira → ca mê
• Latînî: lyra mê
• Lîtwanî: lyra
• Mecarî: líra → hu
• Polonî: lira → pl mê
• Rusî: лира → ru (líra) mê
• Sirboxirwatî: lȋra → sh
• Slovakî: lýra mê
• Slovenî: lira → sl mê
• Spanî: lira → es mê
• Swahîlî: lira, kinubi kidogo
• Swêdî: lyra → sv giştî
• Tirkî: lir → tr
• Weylsî: telyn gron mê
• Yûnanî: λύρα → el (lýra)

Navdêr 3

çeng nêr

1. Qeta piştî dest ya laşê mirov
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Zazakî

Navdêr

çeng

1. mist, kulm, lep
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]