dertien

Telwoord (afr)
	0

Nederlands


0	0	1	3

dertien,
op een abacus

Uitspraak

Geluid: dertien (hulp, bestand)
IPA: / ˈdɛrtin / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

der·tien

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord van Middelnederlands dertien, als telwoord voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240, samenstelling van drie ht en tien ht met metathese van de r-klank ^[1]^[2]^[3]

Hoofdtelwoord

dertien

"13", het getal tussen twaalf en veertien
1. om een hoeveelheid aan te geven
  - De totale kosten bedragen dertien euro en zevenendertig cent.
  ▸ In mijn jeugd trokken we elke zomer met vier gezinnen door de bergen. Acht ouders (die de ‘oude takken’ werden genoemd) met tien kinderen tussen de acht en dertien jaar.^[4]
2. om een plaats in een volgorde aan te geven
  - Het juiste antwoord op opgave dertien is "42".
3. opgevat als voorbode van ongeluk
  - Bijgelovige mensen denken dat dertien ongeluk brengt en dat je dus nooit een feest met dertien aanwezigen moet geven.

Schrijfwijzen

13 (decimaal)
1101 (binair)
D (hexadecimaal)
XIII (Romeins)

Afgeleide begrippen

dertienen (oude verbogen vorm na sommige voorzetsels)
gedertienen
alle dertien

zelfstandig naamwoord met "dertien" ht

bijvoeglijk naamwoord met "dertien" ht

bijwoord

rangtelwoord

dertiende, dertienden

hooftelwoorden samengesteld met "dertien" ht als linkerdeel

hooftelwoorden samengesteld met "dertien" ht als rechterdeel

Uitdrukkingen en gezegden

[1.1] dertien in een dozijn
zonder bijzondere waarde of kenmerken, volstrekt doorsnee
[1.1] twaalf ambachten en dertien ongelukken.
herhaaldelijk zonder succes van werk veranderen

Vertalingen

1. het getal 13

Zelfstandig naamwoord

de dertien v / m

dat wat in een (rang)ordening met 13 is aangeduid
- Het is weer de dertien die het niet doet, kunnen we die niet simpel vervangen?
- Haar veertiende verjaardag was een belangrijk moment, want haar leven werd heel anders toen ze de dertien eenmaal voorbij was.

de dertien mv

groep van 13 eenheden
- De dertien zijn natuurlijk blij, maar laten we ook denken aan het verdriet van de vier die zijn afgewezen.

Synoniemen

bakkersdozijn, duivelsdozijn

Gangbaarheid

Het woord dertien staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dertien" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[5]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ dertien op website: Etymologiebank.nl
↑ "dertien" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Afrikaans

Hoofdtelwoord

dertien

dertien

[1] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[qdertien-2] dertien op website: Etymologiebank.nl

[p{{{1}}}-3] "dertien" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-4] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[5] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Telwoord (nl)
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26	27	28	29
30	31	32	33	34	35	36	37	38	39
40	41	42	43	44	45	46	47	48	49
50	51	52	53	54	55	56	57	58	59
60	61	62	63	64	65	66	67	68	69
70	71	72	73	74	75	76	77	78	79
80	81	82	83	84	85	86	87	88	89
90	91	92	93	94	95	96	97	98	99
100	200	300	400	500	600	700	800	900	1000
10⁶	10⁹	10¹²	10¹⁵	10¹⁸	10²¹	10²⁴	10²⁷	10³⁰	10³³
10³⁶	10³⁹	10⁴²	10⁴⁵	10⁴⁸	10⁵¹	10⁵⁴	10⁵⁷	10⁶⁰	10⁶³
10⁶⁶	10⁶⁹	10⁷²	10⁷⁵	10⁹⁹	10¹⁰⁰	10¹²⁰	10³⁰³	10³⁰⁰³	∞

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dertien	dertiens
verkleinwoord	dertientje	dertientjes

Telwoord (afr)
0
1	11	10	100	10³
2	12	20	200	10⁶
3	13	30	300	10⁹
4	14	40	400
5	15	50	500
6	16	60	600
7	17	70	700
8	18	80	800
9	19	90	900